Όρια και Σιωπές: Γιατί Ανεχόμαστε Ό,τι Δεν Μας Αξίζει;

Η ζωή είναι γεμάτη σχέσεις, καταστάσεις και επιλογές που καθορίζουν την ευτυχία μας. Όμως, γιατί συχνά ανεχόμαστε καταστάσεις, ανθρώπους ή συμπεριφορές που δεν μας αξίζουν; Γιατί επιτρέπουμε στον εαυτό μας να παραμένει σιωπηλός όταν θα έπρεπε να θέσουμε όρια; Το ζήτημα της ανοχής και της σιωπής αγγίζει βαθιά την ανθρώπινη ψυχολογία, τις κοινωνικές προσδοκίες και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας.

 

Η Σιωπή ως Μηχανισμός Επιβίωσης

Η σιωπή συχνά λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας. Πολλοί από εμάς μαθαίνουμε από μικρή ηλικία να αποφεύγουμε τη σύγκρουση, να μη φέρνουμε τους άλλους σε δύσκολη θέση και να υπομένουμε ό,τι μας ενοχλεί. Σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που ενθαρρύνει τη “συμφιλίωση” και την “αποδοχή”, η σιωπή γίνεται τρόπος να κρατήσουμε την ειρήνη, ακόμα κι αν αυτή η ειρήνη είναι εις βάρος μας.

Ωστόσο, αυτή η στρατηγική συχνά έχει αντίθετα αποτελέσματα. Όταν σιωπάμε, οι άλλοι μπορεί να μην αντιλαμβάνονται τα όριά μας και να συνεχίζουν να παραβιάζουν τη συναισθηματική ή ψυχική μας ακεραιότητα. Η σιωπή μας δίνει το μήνυμα ότι αποδεχόμαστε κάτι που, στην πραγματικότητα, μας πληγώνει.

 

Ο Ρόλος της Αυτοεκτίμησης
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην ανοχή. Όταν δεν αναγνωρίζουμε τη δική μας αξία, θεωρούμε ότι είναι φυσιολογικό να δεχόμαστε λιγότερα απ’ όσα αξίζουμε. Φράσεις όπως “Δεν είμαι αρκετά καλός/ή”, “Αυτό μου αξίζει”, ή “Δεν πειράζει” είναι ενδείξεις ότι έχουμε εσωτερικεύσει τη μειονεκτικότητα και την υποτίμηση.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μας κάνει πιο ευάλωτους σε ανθυγιεινές σχέσεις και καταστάσεις. Μας κρατά εγκλωβισμένους στη σιωπή, γιατί φοβόμαστε ότι, αν μιλήσουμε ή θέσουμε όρια, θα χάσουμε ό,τι έχουμε – ακόμα κι αν αυτό μας βλάπτει.

 

Κοινωνικές και Πολιτιστικές Προσδοκίες
Στην κοινωνία μας, υπάρχουν άγραφοι κανόνες που μας παροτρύνουν να είμαστε “καλοί”, “υπάκουοι” και “ευγενικοί”. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, συχνά διδάσκονται ότι πρέπει να είναι υποχωρητικές, να αποφεύγουν τις εντάσεις και να βάζουν τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές τους. Οι άνδρες, από την άλλη, πιέζονται να κρύβουν τα συναισθήματά τους και να δείχνουν δύναμη, ακόμη κι όταν νιώθουν αδικημένοι.

Αυτές οι κοινωνικές νόρμες επηρεάζουν τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις σχέσεις μας και καθιστούν δύσκολο το να θέσουμε όρια ή να απορρίψουμε ό,τι μας βλάπτει.

 

Η Δύναμη των Ορίων
Τα όρια δεν είναι πράξη εγωισμού, αλλά ένδειξη σεβασμού προς τον εαυτό μας και τους άλλους. Όταν θέτουμε όρια, δεν απομακρύνουμε τους άλλους – τους δείχνουμε πώς θέλουμε να μας αντιμετωπίζουν. Το να πούμε “όχι” σε κάτι που μας πληγώνει ή να εκφράσουμε τις ανάγκες μας, είναι ένας τρόπος να προστατεύσουμε την ψυχική μας ισορροπία.

Η διαδικασία αυτή απαιτεί θάρρος. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε τα συναισθήματά μας, να αναγνωρίζουμε τα σημάδια που μας δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά, και να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Τα όρια είναι απαραίτητα για την προσωπική μας ανάπτυξη και την ευτυχία.

 

Πώς να Σπάσουμε τον Κύκλο της Ανοχής
Αναρωτηθείτε τι σας κάνει να νιώθετε άβολα και γιατί το ανέχεστε. Μήπως φοβάστε την απόρριψη; Ή μήπως έχετε μάθει να αποφεύγετε τη σύγκρουση;

Μάθετε να λέτε “όχι” χωρίς ενοχές. Αρχίστε από μικρά πράγματα και προχωρήστε στα πιο δύσκολα.

Μιλήστε με φίλους, οικογένεια ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Οι εξωτερικές απόψεις μπορούν να σας βοηθήσουν να δείτε την αξία σας πιο καθαρά.

Ναι, μπορεί να χάσετε κάποιες σχέσεις ή καταστάσεις όταν θέσετε όρια. Όμως, ό,τι χάνεται επειδή διεκδικήσατε τον εαυτό σας, πιθανότατα δεν σας άξιζε εξ αρχής.

Η ανοχή και η σιωπή έχουν βαρύ τίμημα. Όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ανεχτεί ό,τι δεν μας αξίζει, χάνουμε την επαφή με το πιο αυθεντικό μας κομμάτι. Η ζωή μας ανήκει, και η ποιότητά της εξαρτάται από το πώς διαχειριζόμαστε τις σχέσεις και τις επιλογές μας.

Σπάστε τη σιωπή, θέστε όρια και διεκδικήστε ό,τι αξίζετε. Όχι επειδή είστε εγωιστές, αλλά επειδή είστε άνθρωποι που αξίζουν σεβασμό και ευτυχία.

Μαρία Αλεξιάδου